“Tiền mình làm ra thật cực, chỉ muốn tiêu sao cho đáng – mà sao lần nào tiêu xong cũng thấy tiếc, có phải mình đang hoang phí không?”

Nếu bạn thấy câu hỏi này quen thuộc, nếu cảm giác hối tiếc sau mỗi lần "chốt đơn" hay "tới bến" là điều bạn thường xuyên trải qua, thì bài viết này chính là dành cho bạn. Nhiều người nghĩ rằng để có nhiều tiền hơn, chỉ cần tập trung vào việc kiếm tiền. Nhưng họ quên mất một nửa còn lại của phương trình: học cách tiêu tiền.

Việc tiêu tiền không chỉ đơn thuần là trao đổi để lấy về một món đồ hay dịch vụ. Đằng sau mỗi quyết định chi tiêu là một lựa chọn định hình tương lai tài chính của bạn. Bước nhỏ trong việc phân biệt hai khái niệm sau đây sẽ giúp bạn:

  • Biết rõ cái gì nên mua, cái gì nên cân nhắc lại.
  • Vẫn chi tiêu cho cuộc sống, nhưng là tiêu tiền đúng cách và không còn tiếc nuối.
  • Bắt đầu kiểm soát được dòng tiền, thay vì để tiền "chảy đi đâu không biết".

Hai khái niệm cốt lõi đó chính là: tiêu sản và tài sản.

1. Tiêu Sản Là Gì?

Hiểu một cách đơn giản nhất, tiêu sản là những thứ bạn bỏ tiền ra mua, và tiền đi luôn. Chúng không tạo ra thêm thu nhập, ngược lại, chúng còn có thể yêu cầu bạn phải chi thêm tiền để duy trì, bảo dưỡng.

Ví dụ thực tế về tiêu sản:

  • Mua điện thoại mới mỗi năm: Nó không trực tiếp tạo ra tiền. Thậm chí, phiên bản mới ra mắt năm sau sẽ khiến chiếc điện thoại của bạn mất giá nhanh chóng.
  • Mua xe hơi để đi làm: Ngoài tiền mua xe, bạn sẽ phải tốn thêm chi phí hàng tháng cho xăng dầu, gửi xe, bảo dưỡng, sửa chữa.
  • Các gói đăng ký dịch vụ giải trí không dùng đến: Netflix, Spotify, các gói game... nếu bạn không tận dụng hết, chúng chỉ đang âm thầm "đốt tiền" của bạn mỗi tháng.
  • Một căn nhà mua để ở: Nhiều người sẽ bất ngờ, nhưng một căn nhà để ở về bản chất là một tiêu sản. Hàng tháng, bạn phải trả các chi phí điện, nước, internet, phí quản lý, sửa chữa... mà không tạo ra dòng tiền nào từ đó cả.

Dù bạn rất thích, rất cần, hay cảm thấy "xứng đáng" với món đồ đó – nếu nó không có khả năng tạo thêm tiền cho bạn, thì nó là một tiêu sản. Tiêu tiền vào tiêu sản là điều không thể tránh khỏi để duy trì cuộc sống, nhưng chìa khóa nằm ở việc nhận biết và kiểm soát chúng.

2. Tài Sản Là Gì?

Ngược lại hoàn toàn với tiêu sản, tài sản là những thứ bạn bỏ tiền ra mua, và rồi chúng giúp mang tiền về lại túi của bạn. Chúng có khả năng tạo ra thu nhập hoặc tăng giá trị theo thời gian.

Nói cách khác: bạn bỏ tiền ra – để có thêm tiền sau đó.

Ví dụ thực tế về tài sản:

  • Một cuốn sách hay một khóa học kỹ năng: Đây là loại tài sản vô giá. Bạn đầu tư tiền bạc và thời gian để học thêm về marketing, thiết kế, lập trình... Kỹ năng đó giúp bạn tăng lương, nhận thêm việc tự do, tức là trực tiếp tạo ra thêm thu nhập.
  • Đầu tư vào cổ phiếu, chứng chỉ quỹ: Bạn dùng tiền mua cổ phần của một công ty với kỳ vọng công ty làm ăn có lãi, giá cổ phiếu tăng và bạn nhận được cổ tức. Đây là định nghĩa kinh điển về tài sản.
  • Mua căn nhà để cho thuê: Căn nhà này giờ đây không còn là tiêu sản, vì hàng tháng nó mang về cho bạn một dòng tiền đều đặn từ người thuê.

Sự khác biệt cốt lõi của tài sản và tiêu sản không nằm ở bản thân món đồ, mà nằm ở chức năng của nó đối với túi tiền của bạn. Một chiếc xe hơi là tiêu sản nếu bạn chỉ dùng để đi chơi, nhưng nó có thể trở thành tài sản nếu bạn dùng nó để chạy xe công nghệ hoặc cho thuê.

3. Các mẹo hay để áp dụng vào thực tế

Lý thuyết là vậy, làm sao để áp dụng? Hành trình kiếm tiền và tiêu tiền của bạn cần đi theo con đường đầu tiên.

3.1. Nếu bạn là sinh viên

Giai đoạn này là thời điểm hoàn hảo để hình thành thói quen tài chính tốt. Mục tiêu của bạn là tối đa hóa việc đầu tư cho bản thân và kiểm soát các chi tiêu không cần thiết.

  • Ghi chép chi tiêu: Dùng một cuốn sổ hoặc tính năng Quản Lý Chi Tiêu trên MoMo để ghi lại mọi khoản chi. Cuối tháng, hãy nhìn lại để biết chính xác tiền của bạn đã đi đâu. Việc này giúp bạn nhận diện đâu là những khoản "tiêu sản" không đáng có (trà sữa, mua sắm tùy hứng...).
  • Áp dụng quy tắc đơn giản: Mỗi tháng có thể dành 10-20% thu nhập cho các tiêu sản nhỏ phục vụ giải trí, giao lưu bạn bè. Đừng quá khắt khe.
  • Ưu tiên đầu tư vào tài sản: Dành phần lớn tiền cho những thứ sẽ giúp bạn kiếm tiền trong tương lai: một chiếc laptop tốt để học và làm thêm, một khóa học tiếng Anh hoặc kỹ năng chuyên môn, đầu tư cho sức khỏe (tập gym, ăn uống lành mạnh).

Mỗi kỳ học, hãy cố gắng đầu tư được ít nhất MỘT "tài sản" giá trị cho bản thân. Đó là cách tiêu tiền hợp lý nhất ở độ tuổi này.

3.2. Nếu bạn đang đi làm

Bạn đã có nguồn thu nhập ổn định hơn. Thách thức bây giờ là làm sao để tiền "đẻ ra tiền" thay vì chỉ dùng nó để trang trải cuộc sống.

  • Phân bổ thu nhập thành 3 quỹ rõ ràng:
    • Quỹ Sinh hoạt & Tiêu sản: Dành cho tiền thuê nhà, ăn uống, đi lại và các chi tiêu giải trí cần thiết.
    • Quỹ Tích lũy & Đầu tư: Đây là quỹ dùng để mua "tài sản". Bạn có thể bắt đầu với việc gửi tiết kiệm, mua chứng chỉ quỹ, hoặc đầu tư vào một kênh kinh doanh nhỏ.
    • Quỹ Phát triển bản thân: Dành riêng cho việc học kỹ năng mới, mua sách, tham gia workshop, xây dựng các mối quan hệ chất lượng.

Hãy luôn rà soát hàng tháng để xem lại tỷ lệ 3 quỹ trên. Nếu quỹ "Tiêu sản" luôn chiếm hơn 60% mà chất lượng cuộc sống không cải thiện, rất có thể bạn đang tiêu tiền sai chỗ. Qua mỗi năm, bạn có thể tự hỏi:

Mình có đang tích lũy được tài sản gì mới không?
Có đang xài tiền để sống dễ hơn không – hay chỉ để “tạm vui”?

Góc nhìn MoMo

Hiểu về tiêu sản và tài sản không phải để bạn ngừng chi tiêu và sống một cuộc đời hà tiện. Ngược lại, nó giúp bạn trở thành một người tiêu dùng thông thái, biết dùng tiền để mua lấy sự tự do và an tâm trong tương lai.

Từ hôm nay, trước khi quyết định xuống tiền cho bất cứ thứ gì, hãy dừng lại một giây và tự hỏi chính mình:

“Thứ này sẽ giúp mình tạo ra tiền, hay chỉ làm tiền của mình biến mất?”

Chỉ một câu hỏi đơn giản này thôi cũng đủ sức thay đổi hoàn toàn cách bạn nhìn nhận về tiền bạc và đưa bạn vào con đường tiêu tiền khôn ngoan hơn.